H γναθεκτομή είναι επέμβαση κατά την οποία αφαιρείται ολόκληρη ή μέρος της κάτω γνάθου (σαγόνι). Η επέμβαση αυτή πραγματοποιείται όταν υπάρχει όγκος που διηθεί («πιάνει») τη γνάθο. Η αποκατάσταση της γνάθου μπορεί να γίνει με χρήση οστού από ένα άλλο σημείο του σώματος (δότρια περιοχή) με βάση την αρχή της Πλαστικής Χειρουργικής να αποκαθιστούμε ιστούς χρησιμοποιώντας αντίστοιχους (“replace like with like” Ser Gillies).
Ένα από τα οστά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι η περόνη. Η περόνη είναι το μικρότερο από τα δύο οστά που αποτελούν το σκελετό της κνήμης («γάμπα»). Λόγω του σχήματός της (μακρό οστό που στη διατομή του θυμίζει πυραμίδα) αποτελεί ιδανική επιλογή για αποκατάσταση της κάτω γνάθου. Αν αφαιρεθεί, δε δημιουργείται λειτουργικό πρόβλημα (ο/η ασθενής συνεχίζει να βαδίζει κανονικά) καθότι η κνήμη ευθύνεται κυρίως για τη στήριξη του σώματος. Επίσης, μπορεί να κοπεί σε σχήμα που να προσομοιάζει στο έλλειμμα (σχήμα γωνίας, ημικυκλίου, ή συνδυασμός). Οι τομές μπορούν να γίνουν με εξαιρετική ακρίβεια, ιδιαίτερα σήμερα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί η τρισδιάστατη απεικόνιση. Με την τρισδιάστατη απεικόνιση μπορούν να γίνουν προεγχειρητικά προπλάσματα (μοντέλα) της γνάθου και του τμήματος που πρόκειται να αφαιρεθεί καθώς και να εκτυπωθούν οδηγοί που να υποδεικνύουν που πρέπει να γίνουν οι τομές. Μία αρτηρία, φλέβα και μαλακά μόρια (ενδεχομένως δέρμα και/ή τμήματα μυών) θα αφαιρεθούν μαζί με το οστό της περόνης. Αυτό το σύνολο ονομάζεται ελεύθερος κρημνός περόνης. Υπάρχει περίπτωση αν ο κρημνός της περόνης συμπεριλαμβάνει δέρμα, να χρειαστεί να καλύψουμε τη δότρια με μόσχευμα δέρματος (μια φλύδα επιδερμίδας) το οποίο λαμβάνεται συνήθως από το μηρό. Σε αυτή την περίπτωση η δότρια περιοχή του μοσχεύματος δέρματος επουλώνεται μόνη της με την ίδια λογική που επουλώνεται ένα έγκαυμα μερικού πάχους.
Προεγχειρητικά, λαμβάνονται φωτογραφίες και μπορεί να χρειαστεί να γίνουν παρακλινικές εξετάσεις όπως αγγειογραφία, αξονική και εξετάσεις αίματος. Κατά τη διάρκεια του χειρουργείου υπάρχουν 2 ομάδες που παρεμβαίνουν παράλληλα: μία ομάδα χειρουργών κεφαλής-τραχήλου που αφαιρεί τον όγκο από τη γνάθο μαζί με κάποια ποσότητα μαλακών μορίων ενώ είναι πιθανόν να γίνει και κάποιου είδους αφαίρεση λεμφαδένων από τον τράχηλο (λεμφαδενικός καθαρισμός) και μια ομάδα πλαστικών χειρουργών που αφαιρούν τον κρημνό της περόνης από την κνήμη. Όταν οι χειρουργοί κεφαλής-τραχήλου τελειώσουν με την εκτομή του όγκου μπορεί να γίνει η αποκατάσταση της γνάθου από τους Πλαστικούς Χειρουργούς.
Οι Πλαστικοί χειρουργοί θα μεταφέρουν τον κρημνό της περόνης στο κεφάλι όπου το οστό θα κοπεί σε συγκεκριμένα σημεία και θα σταθεροποιηθεί με ειδικά υλικά (πλάκες και βίδες) ώστε να προσομοιάσει με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια στο τμήμα της γνάθου που αφαιρέθηκε. Όταν δημιουργηθεί το τελικό σχήμα, οι Πλαστικοί χειρουργοί θα ενώσουν την αρτηρία και τη φλέβα της περόνης με μια αρτηρία και φλέβα στον τράχηλο. Αυτή η ένωση πραγματοποιείται με πολύ λεπτά ράμματα με τη βοήθεια μικροσκοπίου. Εν συνεχεία, το δέρμα και τα μαλακά μόρια του κρημνού της περόνης θα συρραφούν με τους πέριξ ιστούς στον τράχηλο. Η συνολική διάρκεια της αποκατάστασης παίρνει 6-8 ώρες.
Κατά τη διάρκεια της επέμβασης οι χειρουργοί κεφαλής-τραχήλου θα τοποθετήσουν στα δόντια ειδικά μεταλλικά τόξα και λάστιχα που θα κρατούν την άνω γνάθο ενωμένη με την κάτω (διαγναθική ακινητοποίηση) ώστε τα δόντια και οι γνάθοι να είναι σωστά ευθυγραμμισμένα (σύγκλιση). Τα λάστιχα αφαιρούνται συνήθως 7 ημέρες μετεγχειρητικά ενώ τα μεταλλικά τόξα 15 ημέρες μετεγχειρητικά. Επειδή η γναθεκτομή μπορεί να προκαλέσει οίδημα (πρήξιμο) της περιοχής και δυσχέρεια στην αναπνοή, μπορεί να χρειαστεί τραχειοστομία [μια τομή στην πρόσθια επιφάνεια του τραχήλου (λαιμού)] και είσοδος ενός σωλήνα στην τραχεία (ο σωλήνας αέρα στο λαιμό μας). Αυτό θα εξασφαλίσει την αναπνοή μετεγχειρητικά. Επίσης, μετεγχειρητικά μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας για 1-2 ημέρες. Λόγω του οιδήματος της περιοχής θα υπάρχει δυσχέρεια στη θρέψη. Για να εξασφαλιστεί η θρέψη συνήθως τοποθετείται στο χειρουργείο ένας ρινογαστρικός σωλήνας (σωλήνας που εισέρχεται από τη μύτη και καταλήγει στο στομάχι). Ο σωλήνας αυτός χρησιμοποιείται για τη σίτιση του ασθενούς τις πρώτες 1-2 μετεγχειρητικές εβδομάδες. Εν συνεχεία, αφαιρείται και αρχίζει σταδιακά η σίτιση του ασθενούς από το στόμα. Η συνολική διάρκεια παραμονής στο Νοσοκομείο είναι 10-15 μέρες.
Η εμφάνιση του ασθενούς μετεγχειρητικά, παρ’ ότι δε μπορεί να είναι ποτέ όπως ήταν πριν το χειρουργείο, εντούτοις μπορεί να είναι αρκετά ικανοποιητική και σίγουρα μπορούν να γίνουν μικροεπεμβάσεις βελτίωσης. Η λειτουργική αποκατάσταση (μάσηση, σίτιση, ομιλία) μπορεί να είναι άριστη. Τέλος, υπάρχει δυνατότητα να τοποθετηθούν οδοντικά εμφυτεύματα στο οστό της περόνης όταν ολοκληρωθεί η επούλωση του κρημνού όπως θα γινόταν και σε μια φυσιολογική γνάθο. Συνήθως αυτή η διαδικασία γίνεται 1 χρόνο μετεγχειρητικά.
